به قلم بهرام رحمانی
انفجار انبار محموله نیترات آمونیوم عصر سه‌شنبه در بندر بیروت، دست‌کم ۱۵۴ کشته و ۵ هزار زخمی برجای گذاشت و ۴۰۰ هزار نفر را نیز بی‌خانمان کرد. بسیاری از لبنانی‌ها اهمال کاری‌های دولت را عامل وقوع این حادثه می‌دانند.
تظاهرات یا به بیان دیگر خیزش خودجوش ۸ اوت توده‌های مردم در بیروت که اکثریت آن را جوانان تشکیل داده‌اند، در اعتراض به بی‌مبالاتی و بی‌مسئولیتی مسئولان به‌ویژه در ارتباط با انفجار مهیب اخیر بندر بیروت در سه‌شنبه سیاه برپا شده، هر لحظه روند شتابنده‌تری به خود گرفته است.
به بی‌مبالاتی و بی‌مسئولیتی مسئولان به‌ویژه در ارتباط با انفجار مهیب اخیر بندر بیروت در سه‌شنبه سیاه برپا شده، هر لحظه روند شتابنده‌تری به خود گرفته است.
تظاهرکنندگان در تلاش برای ورود به محوطه مجلس نمایندگان، با واکنش شدید نیروهای ضدشورش لبنان در پرتاب گاز اشک‌آور و شلیگ گلوله‌های جنگی مواجهه شده و جمعی از آن‌ها معترضان به‌شدت زخمی شدند که هنوز شمار مجروحان مشخص نشده است.
درجریان این زد و خوردها آتش‌سوزی در یکی از ساختمان‌های نزدیک مجلس رخ داده و در حال امتداد یافتن است و خبرهایی تأیید نشده از کشته‌شدن یکی از نیروهای ضد اغتشاش انتشار یافته است.
این در حالی است که بخشی از تظاهرکنندگان «روز حساب» ساختمان وزات خارجه لبنان را تصرف کرده و پرچم‌های سرخ رنگ را در ورودی آن آویخته‌اند که شعار «بیروت پایتخت انقلاب» بر آن نوشته شده است.
در همین اثنا حسن دیاب نخست‌وزیر لبنان در سخنانی تلویزیونی تاکید کرد آمادگی دارد به مدت دو ماه، مسئولیت امور را پذیرفته تا توافقی در مورد چگونگی مدیریت اوضاع جاری به‌دست آید و دوشنبه آینده پیشنهادش در مورد برگزاری انتخابات پیش‌رس مجلس را مطرح خواهد ساخت.
گزارش‌های دیگر حاکی از تصرف ساختمان وزار خانه‌های اقتصاد و محیط زیست نیز از سوی معترضان خشمگین است.
آخرین گزارش‌های صلیب سرخ لبنان حاکی از آن است که ۲۳۸ تن تا این لحظه در تظاهرات امروز لبنان زخمی شده و به بیمارستان‌ها منتقل شدند.
هم‌چنین تصاویر تلویزیون‌های لبنان نشان می‌دهد که تصرف‌کنندگان وزارت خارجه، تصاویر میشل عون را به زیر کشیده و آتش زدند.
این در حالی است که درگیری میان تظاهرکنندگان و نیروهای ضدشورش در اطراف ساختمان مجلس هم‌چنان ادامه دارد و نیروهای ضد شورش سعی دارند با پرتاب گاز اشک‌آور در میان تظاهرکنندگان خشمگین، مانع ورود آن‌ها به محوطه ساختنان مجلس لبنان شوند.
به‌گزارش رسانه‌ای لبنان، نیروهای امنیتی گارد مجلس تا این لحظه واکنشی نشان نداده و با حفظ فاصله تقریبا ده متری با تظاهر کنندگان، سعی درمحاصره تظاهر کنندگان دارند.
تصاویر تلویزیونی گویای این است که تظاهرکنندگان در تلاش هستند از یکی از مغازهای مجاور به هر شکل ممکن وارد محوطه مجلس لبنان شوند.
حدود ۷ هزار نفر در این روز در میدان شهدا واقع در مرکز بیروت تجمع کرده و راه‌پیمایی بزرگی را آغاز کردند. معترضان هم‌چنین در مقابل حملات نیروهای دولتی مقاومت کرده و به‌سوی آن‌ها سنگ پرتاب کردند.
آن‌ها شعار می‌دهند که مردم خواهان تغییر حکومت هستند. معترضان همان شعارهایی را سردادند که در جریان اعتراضات موسوم به «بهار عرب» در سال ۲۰۱۱ میلادی شنیده می‌شد. فریاد «انقلاب، انقلاب» و «استعفا» مسیر راه‌پیمایی را پر کرده است.
معترضان هم‌چنین در تلاش برای ورود به ساختمان پارلمان، کامیونی را که در نزدیکی نیروهای ضدشورش بود آتش زدند. در جریان درگیری‌های این روز دست‌کم ۴ نفر زخمی شده‌اند.
گفتنی است که نیروهای امنیتی از گلوله واقعی در برخورد با تظاهر کنندگان استفاده کرده‌اند.
هم‌چنین هشتگ #خلع_سلاح_حزب_الله ( #نزع_سلاح_حزب_الله ) در فضای مجازی لبنان مورد توجه و در ترند این کشور قرار گرفت.
هم‌چنین یک پوستر مورد توجه قرار گرفته که در آن عمامهٔ حسن نصرالله بر فراز قارچ انفجاری ترسیم و روی آن نوشته شده «ما می‌دانیم کار تو است.»
پیامدهای انفجار بیروت هم‌چنان ادامه دارد و طی روزهای گذشته بحثی در خصوص عمدی بودن این حادثه در گرفته است.
در ابتدا اکثر گزارش‌ها در مورد انفجار بندر بیروت مبنی بر آن بود که این انفجار به صورت غیر‌عمدی بوده اما روز‌به‌روز نظریه‌های دیگری در حال تقویت است و سفر اخیر امانوئل مکرون رییس‌جمهوری فرانسه به بیروت این نظریه را بیش از پیش تقویت کرد.
می‌بینیم که یک طومار از ۳۶ هزار امضاء به یک‌باره تقدیم مکرون می‌شود که از او می‌خواهند مجددا لبنان را تحت استعمار فرانسه ببرد.
از آمریکا و اتحادیه اروپا و اسراءیل و عربستان گرفته تا چین و روسیه و ایران و عراق و لبنان و … سخت مشغول پیاده‌سازی سیاست‌های سازمان‌های اطلاعاتی و امنیتی در لبنان هستند.
باید توجه داشت که به‌صورت رسمی در لبنان ۱۸ گروه دینی و مذهبی و بیش از ۷۲ طایفه حضور دارند که هر کدام از آن‌ها خواسته‌هایی دارند.
دو لبنانی در تهران در برابر خانه ابومهدی المهندس ترور شدند. یک پدر و دختر لبنانی به ضرب پنچ گلوله در خیابان پاسداران تهران به قتل رسیده‌اند و شاهدان ماجرا، دو موتورسوار را عامل تیراندازی معرفی کرده‌اند. قتل در برابر خانه فرمانده سابق حشدالشعبی عراق رخ داده است.
دو شهروند لبنان به نام‌های حبیب داوود و دخترش مریم داوود، شامگاه جمعه ۱۷ مرداد در خیابان پاسداران تهران، در اثر تیراندازی به خودرو‌شان به قتل رسیده‌اند.
پلیس آگاهی تهران، قتل این پدر و دختر، در حوالی گلستان یکم را تایید کرده است. شاهدان ماجرا گفته‌اند که دو موتورسوار، حوالی ساعت ۲۱ جمعه، ۵ گلوله به این دو شلیک کرده و گریختند.
مقتولان ۵۸ و ۲۷ سال سن داشته‌اند و رسانه‌های داخلی ابتدا از آن‌ها به‌عنوان «عرب‌زبان» نام برده بودند.
خبرگزاری مهر به نقل از یک «منبع آگاه» نوشت: «بر اساس گفته شاهدان عینی گویا مقتول ۵۸ ساله به نام حبیب داوود استاد تاریخ بوده است و همراه دخترش مریم داوود ۲۷ ساله در خودرو ال ۹۰ سفید در حال حرکت بودند.»
این منبع گفته که از سمت راننده ۴ تیر شلیک شده و شلیک پنجم نیز به ماشین عبوری دیگری اصابت کرده است: «به دلیل این که کوچه از یک طرف راه برای ماشین دارد و از طرف دیگر فقط عابر پیاده یا موتور سوار می‌تواند حرکت کند، فرد موتورسوار از طرف پیاده‌رو شلیک کرده و با موتور گریخته است.»
ابومهدی المهندس، رهبر شبه‌نظامیان کتائب حزب‌الله و از فرماندهان حشدالشعبی عراق بود که در حمله آمریکا به کاروان حامل قاسم سلیمانی در مسیر فرودگاه بغداد، همراه این فرمانده سپاه قدس کشته شد. ابومهندس همسر ایرانی داشت و این نخستین مرتبه است که نشانی محل زندگی او در تهران عمومی می‌شود.
خبر و جزییات آن را نخستین بار کاربری به نام «عماد» در توییتر اعلام کرد و توضیحات پلیس آگاهی، عین اطلاعاتی است که او شامگاه جمعه داد. «عماد» روز شنبه در توییتی تازه نوشت: «شیوه ترور شبیه سمپات‌های موساد است که اگر اثبات شود…»
در شبکه‌های مجازی، گمانه‌زنی در این باره جریان دارد و برخی مقتولان را اعضای حزب‌الله معرفی کرده‌اند. نازلی کاموری، روزنامه‌نگار از جمله می‌نویسد: «خوبی داشتن اطلاعات سپاهی در توییتر این‌که خودشون خبر می‌دهند. عماد شون می‌گه دو نفر تبعه لبنان امشب در تهران ترور شدند و معذور است که بگه که شهروند عادی بودند یا مهمان سیاسی …»
با وجود مخالفت دولت لبنان با تشکیل کمیته حقیقت‌یاب بین‌المللی یکی از مشهورترین کارشناسان ایتالیایی اما روایتی جدید از آن‌چه در بندر بیروت اتفاق افتاده، جایی که ۲۷۵۰ تن از ماده نیترات آمونیوم نگهداری می‌شده را مطرح کرد. او گفت که انفجار بندر بیروت بیش‌تر به انفجار انبار سلاح و مهمات شباهت دارد.
از سویی دانیلو کوبی کارشناس ایتالیایی مشهور در زمینه مواد منفجره در گفت‌و‌گویی که با روزنامه الکورییری دیلا سیرا ایتالیا انجام داده افزود: « معتقدم که سلاح و مهمات جنگی در لحظه وقوع انفجار در بندر بیروت وجود داشت و گواه بر این مدعا ابر نارنجی است که از مکان انفجار به آسمان برخاسته است.»
این کارشناس ایتالیایی مشهور در ادامه گفت به‌نظر می‌رسد که انفجار بندر بیروت شبیه به انفجار انبار اسلحه و مهمات باشد. او افزود که در مکان حادثه می‌بایست کاتالیزوری بوده باشد تا منجر به انفجار مواد نیترات آمونیوم شود و الا این همه با هم منفجر نمی‌شد.
این کارشناس مواد منفجره ایتالیایی گفت موقعی که نیترات آمونیوم منفجر می‌شود ابر زرد رنگ واضحی از آن به هوا می‌رود اما آن‌چه در بندر بیروت اتفاق افتاده تنها گلوله‌ای سفید رنگ نبود که در حال وسیع‌تر شدن بود بلکه ستون دود نارنجی رنگ مایل به قرمز روشن نیز از آن برخاسته که این رنگ به‌طور معمول مربوط به فلز لیتیم است که در ساخت موشک به کار می‌رود.
کارشناس ایتالیایی هم‌چنین درباره انفجار بندر بیروت لبنان گفت «آن‌چه طی این حادثه اتفاق افتاده نگهداری موقت سلاح در بندر بوده که به اعتقاد من طی آن ابتدا انفجاری متوسط رخ داده که باعث وقوع حریق در مخزنی شده که مقادیری مهمات در آن نگهداری می‌شد.
هم‌زمان با این تحولات ماری کلود نجم وزیر دادگستری لبنان خواستار انجام تحقیقات بین‌المللی دربارهٔ این فاجعه «غیرقابل بخشش» شد.
او بر خلاف نظر دولت که تا کنون انجام هر نوع تحقیق بین‌المللی درباره این فاجعه را رد رکرده است، بر انجام چنین تحقیقی تاکید کرد و در یک پیام توییتری نوشت: «فاجعه بندر یک جرم غیرقابل بخشش است. این حق مردم لبنان است تا حقیقت را بدانند و شدیدترین مجازات را برای آن‌هایی که مسئول این جنایت هستند، اعمال کنند. من چیزی کم‌تر از این را نمی‌پذیرم.»
در ادامه این پیام توییتری آمده‌است: «من از اعزام کارشناسان بین‌المللی به این منطقه برای کشف حقیقت استقبال می‌کنم. هیچ‌کس در این پرونده، فرای هر موقعیتی که دارد، مصون نیست.»
بی‌تردید عوارض و عواقب انسانی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، روانی و بهداشتی این فاجعه مدت‌ها دامن مردم لبنان را خواهد گرفت. با وجود این که ویروس کرونا مردم لبنان را مانند سایر کشورهای جهان به تک آورده است اکنون با این انفجار فضای لبنان به‌ویژه بیروت، به‌شدت آلوده است.
تنها چند روز قبل از انفجار بیروت، تنش بر روی مرزهای اسرائیل و لبنان افزایش یافته بود. ارتش اسرائیل طی عملیاتی یکی از اعضای شبه نظامی حزب‌الله را در خاک سوریه به قتل رسانده بود. رهبر حزب‌الله لبنان وعده انتقام داده بود و به‌همین خاطر تا همین امروز، نیروهای ارتش اسرائیل در شمال این کشور و نزدیک مرزهای لبنان در حالت آماده‌باش به‌سر می‌برند.
اما به‌نظر می‌رسد انفجار بیروت احتمالا خیال رهبران اسرائیل و فرماندهان نظامی این کشور را تا حدودی آسوده کرده باشد، زیرا که آن‌ها می‌دانند که اکنون حزب‌الله لبنان تا چه اندازه نگران و مشغول به آوارهای برجای مانده و ترکش‌های انفجار بیروت است.
از سویی «سوسن الشاعر» مقاله‌نویس روزنامه الوطن بحرین، در موضع‌گیری معاندانه مسبب این انفجار را حکومت اسلامی ایران و حزب‌الله لبنان معرفی کرد و در یادداشتی در صفحه توییتر خود آن‌ها را مورد هجوم قرار داد.
الشاعر با بازنشر یک کلیپ ویدیویی قدیمی از سخنان سید حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله لبنان در سال ۲۰۱۹ که در آن استفاده از بندر بیروت برای انتقال سلاح به مقاومت را به‌شدت انکار می‌کند، نصرالله را دروغ‌گو خوانده و در نتیجه‌گیری، تاکید می‌کند که انفجار اخیر بیروت در یک مخزن اسلحه متعلق به حزب‌الله اتفاق افتاده است.
او هم‌چنین نوشت: «لبنان و لبنانی برای نصرالله اهمیتی ندارند، آن‌چه برای او مهم است رضایت سرور ایرانی‌اش است که نتیجه آن ۱۰۰ کشته و ۴۰۰۰ زخمی شده است، آیا خامنه‌ای سیراب شده یا هنوز نان او خشک است؟»
این مقاله‌نویس افزود: « انبار کردن اسلحه در مناطق مسکونی عادت ایران است! همان‌طور که در سپتامبر سال ۲۰۱۵ انباری در بحرین کشف و ضبط شد.»
الشاعر اضافه کرد: «به لبنان رحم کنید! هزاران بار آن را کشتید و ککتان نگزید! قتل چندین نفر دیگر سیراب‌تان می‌کند؟! لعنت به ایران و عواملش که زیباترین کشور عربی را منهدم کردند.»
به‌گفته استاندار بیروت ۳۰۰ هزار نفر بی‌خانمان شده‌اند. خسارت‌ها بیش از سه میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. ۸۵ درصد از غلات مورد نیاز کشور در سیلوهای بندر بیروت ذخیره شده بود. آن هم از بین رفت. لبنان کم‌تر از یک ماه آذوقه و غلات دارد.
موج انفجار به قدری گسترده بود که تا شعاع چند کیلومتری بندر بیروت را ویران کرد. شیشه پنجره‌ها شکست، درها از جا کنده شد، برخی خودروها به بالای بام ساختمان‌ها پرتاب شدند. محله مسیحی‌نشین اشرفیه بیش‌ترین صدمه را متحمل شد. در محله تفریحی جمایزه ساختمان‌های بلندمرتبه در اثر موج انفجار فروریختند. لرزش انفجار در قبرس هم احساس شد.
دولت لبنان روز چهارشنبه ۱۵ مرداد دو هفته حالت فوق‌العاده اعلام کرده و دستور داد که همه مسئولان بندر بیروت تا زمان مشخص شدن ابعاد انفجار و عوامل آن، در بازداشت خانگی قرارداشته باشند.
بندر بیروت از مرکز شهر فقط یک و نیم کیلومتر فاصله دارد. خانه‌ها تا شعاع ۱۰ کیلومتری محل انفجار تحت تاثیر قرار گرفتند. ویرانی به حدی است که می‌توان گفت از بندر بیروت زمین سوخته‌ای به جای مانده است. جمال ایتانی، شهردار شهر بیروت درباره ابعاد انفجار گفت:
«انفجار مانند زمین‌لرزه بود که به بیروت و تمام لبنان خسارت زد. این انفجار‌ها اقتصاد بیروت را هم مختل خواهند کرد، زیرا بسیاری از کسب و کار‌ها به شدت آسیب دیده‌اند و برای شروع مجدد به سرمایه‌گذاری‌های جدید نیاز خواهند داشت.»
شهردار بیروت در ادامه سخنانش در جمع خبرنگاران درباره چشم‌انداز بازسازی بندر بیروت گفت:
«ما به علت قربانیان این انفجار و تخریب‌های ناشی از آن به شدت متاسف هستیم. اما قطعا شهر را بازسازی خواهیم کرد و شاید یک سال برای بازسازی زمان نیاز داشته باشیم.»
بندر بیروت روزانه با ۳۰۰ بندرگاه جهانی در ارتباط بود و هر سال حدود سه هزار و ۱۰۰ کشتی در این بندر پهلو می‌گرفتند. بیش از ۷۰ درصد حجم کالاهای مورد نیاز از جمله غذا، مواد اولیه، دارو و ابزارهای برقی از این بندر وارد لبنان می‌شد. در این بندر سیلوهای گندم و یک منطقه آزاد به مساحت بالغ بر ۸۱ هزار متر مربع وجود داشت. انبارهای بزرگی در این مکان وجود داشت. سیستم حمل و نقل داخلی لبنان نیز به این بندر وابسته بود: کالاها از این بندر به بیروت و از آنجا به سایر مناطق لبنان منتقل می‌شد. این بندر محوری بود که نمی‌توان از آن بی‌نیاز شد.
لبنان به سبب بحران اقتصادی و هم‌چنین همه‌گیری ویروس کرونا تضعیف شده است. تا پیش از وقوع این فاجعه، پول ملی لبنان بیش از ۸۵ درصد از ارزش خود را از دست داده بود. ۴۵ درصد از شهروندان لبنانی زیر خط فقر زندگی می‌کنند. نرخ بیکاری در این کشور بیش از ۳۵ درصد است. با توجه به آنکه سیلیوهای غلات از بین رفته‌اند قطعا لبنان در ماه‌های پیش روی به کمک‌های انسانی نیاز خواهد داشت. لبنان برای غلبه بر این مشکلات به ۲۰ میلیارد دلار کمک‌های جهانی نیاز دارد.
اجلاس پاریس ۴(سیدر) با حضور نمایندگان ۳۷ کشور و ۱۴ سازمان بین‌المللی در آوریل – فروردین سال جاری برگزار شد. در این اجلاس بانک جهانی و چندین نهاد مالی اعلام کردند اگر اصلاحات سیاسی و اقتصادی در لبنان عملی شود، حدود ۱۰ میلیارد دلار به‌شکل وام و یا اهدای مالی به لبنان کمک خواهند کرد. بانک سرمایه‌گذاری اروپا(EIB) متعلق به کشورهای عضو اتحادیه اروپا ۸۰۰ میلیون دلار، صندوق کویتی برای توسعه اقتصادی کشورهای عربی ۷۰۰ میلیون دلار، بانک اروپایی بازسازی و توسعه(EBRD) معادل ۱/۱ میلیارد دلار برای شش سال، و صندوق عربی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی(FADES) یک میلیارد دلار از این مبلغ را به‌عهده گرفتند.
دولت حسان دیاب طرح پنج ساله نجات اقتصادی برای حل بحران بدهی‌های ارزی، پایین آمدن میزان بیکاری، تقویت ارزش پول ملی و سیستم بانکی را ارائه داده است. این برنامه اما در گروی حمایت صندوق بین‌المللی پول است.
وضعیت دشوار اقتصادی، کاهش ارزش پول ملی و از بین رفتن انبار غلات بندر بیروت، زندگی و معیشت مردم این کشور را بیش از گذشته دشوار کرده است. این در حالی است که این کشور طی ماه های گذشته صحنه تظاهرات متعدد در اعتراض به فساد حاکمان و نحوه مدیریت کشور بوده است.
«مثل بمباران هیروشما بود»، «بدتر از سونامی بود»، «آخرالزمان بود.» فرماندار لبنان از «فاجعه» گفت و گریست… و کسی هم در میان ویرانه‌ها از رو‌به‌روی دوربین گذشت و زیر لب گفت: «این کشور نفرین شده است.»
حضور حزب‌الله در یمن در جبهه شورشیان حوثی مورد حمایت حکومت اسلامی ایران، نمونه دیگری است که نشان می‌دهد این گروه چگونه می‌تواند به فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده منطقه‌ای کشانده شود که کاملا بی‌ارتباط با سیاست‌های داخلی و امنیتی لبنان است. رسانه‌های مختلفی گزارش داده‌اند که جنگ‌جویان حزب‌الله در عملیات یمن کشته شده‌اند و حسن نصرالله، رهبر گروه حزب‌الله، نیز در یک ویدئو که به صورت آنلاین منتشر شد، حضور نیروهای حزب‌الله در یمن را تایید کرده است.
یکی از اهداف حکومت اسلامی ایران در سوریه و عراق، ایجاد پل زمینی بین ایران و قرارگاه نظامی حزب‌الله در جنوب لبنان و از این طریق با مرز لبنان-اسرائیل بوده است. حزب‌الله و حامیان آن بخشی جدایی‌ناپذیر از این برنامه بوده‌اند.
در سوریه، این پل از ابوکمال در مرز عراق شروع می‌شود و از شمال غربی به دیرالزور و از آنجا به العلوی در ساحل مدیترانه و مرز لبنان می‌رسد. برای وصل کردن و تحکیم این گذرگاه‌ها، ایران و حزب‌الله باید در برخی مناطق دست به جابه‌جایی جمعیتیِ متجاوزانه‌ای بزنند. یعنی سنی‌های سوریه را به سمت شمال و ادلب یا به سمت مرز لبنان برانند، و در همین حال شیعیان سوری و خارجی را در زمین‌های این گذرگاه‌ها مستقر سازند. برای مثال، شهر مرزی القصیر در سوریه، امروز از سنی‌ها خالی شده و کاملا در کنترل نیروهای حزب‌الله است.
حزب‌الله نیز به‌دنبال ایجاد تغییرات مشابهی در بخش‌هایی از لبنان بوده است؛ در این‌جا تلاش‌های این گروه برای تثبیت پل زمینی ایران، بر برقراری مجموعه‌ای از ارتباط‌ها متمرکز بوده است: بین جنوب لبنان و بیروت از طریق شهرهای سنی‌نشین ساحلی؛ بین جنوب و دره بقاع از طریق شهرهای سنی و مسیحی‌نشین به طرف غرب؛ و بین بقاع و ساحل از طریق نواحی دروزی در منطقه الشوف.
طبق ادعای مقالات منتشره در وب‌سایت لبنانی «جنوبیه»، کمپانی تاجکو احتمالا این تلاش‌ها را تسهیل می‌کند. این کمپانی که به‌وسیله برادران تاج‌الدین تاسیس شده، که چند نفر از آن‌ها از طرف حکومت آمریکا برای فعالیت‌های مرتبط با حزب‌الله تحت نظرند، در تعدادی از پروژه‌های مسکونی مستقر در نواحی استراتژیک لبنان مشارکت داشته است. ساکنان نواحی یادشده را معمولا خانواده‌های شیعه تشکیل می‌دهند که مایل‌اند از جنوب و بقاع و ضاحیه به آپارتمان‌های نوساز و ارزان قیمت کوچ کنند. هم‌زمان، اهالی شهرهای مزبور حزب‌الله را متهم می‌کنند که از این پروژه‌ها برای تقویت حضور نظامی خود و استخدام مردمان فقیر و بیکار سنی و مسیحی در گروه «سرایا المقاومه اللبنانیه»(گردان‌های مقاومت لبنان) استفاده می‌کند که یک گروه شبه‌نظامی غیرشیعه است و برای اجرای عملیات امنیتی داخلی و کنترل درگیری‌ها تاسیس شده است.
حزب‌الله هم‌چنین، از قرار معلوم به درخواست حکومت اسلامی ایران، سازه‌های مربوط به پروژه موشک‌های دقیق و سایر تاسیسات نظامی‌اش را به آن نواحی در لبنان منتقل می‌کند که پل زمینی محسوب می‌شود، به‌ویژه در ناحیه دروز در الشوف و ناحیه سنی‌نشین در بقاع غربی. گزارش‌های متعددی حاکی از این است که علی تاج‌الدین ممکن است در این کار دست داشته باشد، چرا که او اخیرا بیش از سه میلیون مترمربع زمین در الدلهمیه خریداری کرده است.
بنابراین پیوند حزب‌الله با ایران یک همکاری استراتژیک است و این گروه بیش‌تر به تهران متکی است. اما دامنه تصمیم‌گیری حزب‌الله همواره محدود بوده و با رویکرد مداخله‌جویانه حکومت اسلامی است. درباره مسائل مربوط به فعالیت‌های سیاسی لبنان، ایران هنوز نصرالله و چند تن دیگر از مقامات رسمی ارشد حزب‌الله را به‌عنوان مشاوران قابل اتکا در نظر می‌گیرد، اما هیچ یک از آن‌ها در نهایت در مورد مسائل مهم تصمیم‌گیرنده نیستند.
چنان‌که خود نصرالله بی‌هیچ شرمی در گذشته گفته است که «من افتخار می‌کنم که عضوی از اعضای حزب ولایت فقیه باشم»؛ و این یکی از معدود مواردی است که او در ملاء‌‌عام بر تمکین کامل گروهش به اراده رهبر ایران صحه گذاشته است.
در حقیقت لبنان کشوری است متشکل از مسیحیان، سنی‌ها وشیعیان. درا ین جا حق شهروندی معنی ندارد و هر کدام از فرقه‌ها و جریان‌های کوچک‌تری تقسیم می‌شوند که اغلب با یکدیگر در تخاصم و رقابت به سر می‌برند.
وجود همین تنوع ملی و مدهبی ، در کنار موقعیت ممتاز جغرافیایی لبنان باعث شده است تا قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای به آسانی بتوانند جای پایی برای نفوذ در این کشور کوچک پیدا کنند.
لبنان مجموعا با دو کشور مرز زمینی دارد، از شمال و از شرق با سوریه و مرزهای نه چندان گسترده‌ای در جنوب با اسرائیل دارد. لبنان رابطه‌ای تاریخی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی با سوریه دارد. سوریه اما کشوری است به شدت جنگ زده و هم‌زمان در تحریم‌های شدید بین‌المللی قرار دارد. از زمانی که جنگ داخلی در سوریه شکل گرفت، لبنان نقش دروازه ورود کالا و ارز به این کشور را بازی می‌کرد. جنگ و دودستگی‌های سوریه، لبنان را نیز تا آستانه وقوع یک جنگ داخلی دیگر پیش برد.
از ثمرات جنگ سوریه بر لبنان حضور حدود یک میلیون آواره سوری به لبنان بود. چیزی که اقتصاد نحیف لبنان را در تنگنای بیش‌تری فرو برد. اینک و با انفجار بندر بیروت باید انتظار داشت که وضعیت بر سوری‌ها، چه آن‌هایی که در سوریه هستند و چه آواره‌های سوری ساکن در بیروت بدتر شود. حمل و نقل و تجارت برای لبنانی‌ها سخت‌تر خواهد شد و این خبر خوبی برای سوری‌ها نیست.
به سبب فساد اداری، فرقه‌گرایی و نابسامانی دستگاه‌های دولتی انتظار نمی‌رود که تحقیقات به نتیجه مشخصی برسد.
«فاجعه به‌خاطر فساد و بی‌کفایتی سه رییس‌اش: رییس‌جمهوری(مسیحی‌اش)، میشل عون، رییس پارلمان(شیعه‌اش) نبیه بری و رییس شورای وزیران(سنی‌اش)، حسن دیاب.» این را سایت لبنانی «درج» نوشته است.
فهرست متهمان فاجعه لبنان البته بلندبالاتر است و شامل دولت سابق(دولت سعد حریری) و حزب‌الله هم می‌شود. در یک سو، سیاست‌های پولی- مالی دولت حریری و پروژه‌های کلان نوسازی شهری او، و در سوی دیگر، پروژه بلند‌پروازانه و … رقبای فرقه‌ای هر در روند فقیرسازی مردم لبنان سهیم بوده‌اند… و حالا هم سه ماه اندوخته غله بیروت روی هوا رفته است.
«کلن یعنی کلن»، این شعار معترضانی بود که از ۱۷ اکتبر ۲۰۱۹ به خیابان آمدند و حتی پس از شیوع کرونا هم به مبارزات خود ادامه دادند. همه یعنی همه. از دید مردم معترض، تمام رهبران لبنان، چه سنی و چه شیعه و چه مسیحی، باید کناره بگیرند. آن‌ها هنوز سفت روی صندلی‌هایشان نشسته‌اند، اما حتی اگر کنار بروند، آیا اصلا کسی حاضر است مدیریت این ویرانه را به‌عهده بگیرد؟
وضعیت کشور لبنان را صد سال پیش فرانسوی‌ها تعیین کردند. امسال صدمین سال‌گرد شکل‌گیری جغرافیای سیاسی‌ای است که لبنان نامیده می‌شود. از این ۱۰۰ سال، ۷۵ سال به استقلال گذاشته است. و حالا هستند لبنانی‌هایی که حتی از خود استقلال هم خسته شدند و طلب استعمار دوباره فرانسه را دارند.
در پاریس، مردم مکرون را نمی‌خواهند و با اعتراض و اعتصاب او را به محاکمه می‌کشند، اما چه دردناک‌ست که در خرابه‌های بیروت جوانان لبنانی او را در آغوش می‌گیرند تا او هم در جامه یک نجات‌دهنده هشدار دهد که اگر تا یک سپتامبر رهبران لبنان از پس سرو سامان بخشیدن به کشور برنیایند، خودم می‌آیم و مسئولیت سیاسی‌ام را انجام می‌دهد!
به‌عقیده کارشناسان این انفجار می‌تواند تاثیر وسیعی در لبنان داشته باشد، اوضاع اقتصادی و سیاسی این کشور را متحول کند. لبنان در ماه‌های اخیر درگیر بحران‌های وسیعی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بوده است، حالا با این اتفاق چه بر سر این کشور خواهد آمد؟
خبرگزاری آسوشیتدپرس امروز شنبه هشتم اوت به نقل از مدارکی که تازه یافته است نوشت که مقام‌های لبنان سال‌ها از وجود مواد شیمیایی خطرناک در بندر بیروت خبر داشتند.
بر اساس این مدارک، در شش سال گذشته دست‌کم ده بار مقام‌های مختلف هشدار داده بودند که محموله عظیمی از مواد شیمیایی قابل انفجار «تقریبا بدون هیچ حفاظتی» در بندر بیروت نگهداری می‌شود.
حال آسوشیتدپرس می‌گوید که مقام‌های از گمرک و ارتش و دادگستری لبنان در این باره هشدار داده بودند، اما این امر مورد غفلت قرار گرفته و سرانجامی مرگ‌بار یافته است.
در همین زمینه میشل عون، رییس‌جمهور لبنان، روز جمعه اذعان کرد که اولین بار «تقریبا سه هفته پیش» از وجود این محموله خبردار شده و «بلافاصله» به نیروهای نظامی و امنیتی دستور داده است «هر کاری لازم است» بکنند.
با توجه به ابعاد حادثه، تبعات اقتصادی، سیاسی و امنیتی وسیعی برای لبنان خواهد داشت. دولت لبنان ماه‌ها درگیر مشکلات اقتصادی و اعتراض‌های مردمی بوده است. با توجه با اتفاق عظیم اخیر که تلفات و حجم آسیب بالایی داشته، برای بازسازی بیروت و رفع خرابی‌ها دولت باید هزینه‌های گزافی کند که این امکان در توان اقتصادی لبنان وجود ندارد.
از سوی دیگر، لبنان کشوری است که بازیگران بیرونی در آن بسیار موثرند. در روزهای گذشته وزیر خارجه لبنان استعفا کرد که تحت تاثیر نقش بازیگران خارجی این اتفاق رخ داد؛ نحوه ورود کشورهای خارجی که در لبنان نفوذ دارند به این فاجعه، می‌تواند در فضای سیاسی لبنان به شدت تاثیرگذار باشد.
آن‌چه که بسیار اهمیت دارد این است که این حادثه چگونه رخ داده است. باید منتظر اخبار جدید در این رابطه باشیم. اگر این انفجار به شکل طبیعی رخ داده باشد، فضای سیاسی لبنان به یک طرف می‌رود و اگر خراب‌کاری در میان باشد فضای دیگری در این کشور مهم و متلاطم خاورمیانه به‌وجود خواهد آمد. بنابراین نمی‌توان آینده را پیش‌بینی کرد، اما می‌تواند فضایی برای مخالفان ایجاد کند که بر فشار‌های خود به دولت افزایش دهند. در مجموع به دلیل این‌که هنوز در رابطه با چرایی و دلایل حادثه نمی‌توانیم دقیق سخن بگوییم و هنوز تلاش‌های کارشناسی درباره ابعاد ماجرا مطرح نشده است، تحلیل آینده لبنان سخت است.
اما می‌توان تاکید کرد که دولت و فرقه‌های فاسد مذهبی حاکم بر لبنان فاسد و عامل اصلی فلاکت و همه بدبختی‌های مردم این کشور هستند. گزارشگران شبکه‌های در ادامه اعتراض‌ها می‌گویند ده‌ها هزار نفر عصر امروز یک بار دیگردر بیروت دست به تظاهرات ضد دولتی زده و خواست‌هایشان را مطرح کردند.
هزاران نفر علیه دولت و مشخصا گروه تروریست حزب‌الله لبنان شعار می‌دهند. در بخش‌های مختلف شهر اعتراضات ادامه دارد. لازم به توضیح است قبلا فراخوان این تظاهرات در مدیای اجتماعی پخش شده بود.
مردم معترض علیه دولت و رهبر حزب‌الله این جریان تروریستی و علیه حکومت اسلامی ایران شعار می‌دهند. شعار انقلاب و انقلاب تا سرنگونی نظام فاسد سر داده می‌شود. خبرنگار آلمانی از منطقه درگیری در اطراف مجلس گزارش داده که به‌سوی مردم تیراندازی می‌شود و تعدادی کشته و زخمی شده‌اند. گروه‌هایی از تظاهرکنندگان موفق شده‌اند به ساختمان پارلمان لبنان نزدیک شده و دسته‌هایی از مردم معترض در حال رسیدن به این منطقه می‌باشند. هزاران پلیس در اطراف منطقه پارلمان و مراکز دولتی برای جلوگیری از تعرض مردم مستفر شده‌اند. پلیس وحشیانه به تظاهرکنندگان با گاز اشک‌آور و سلاح گرم حمله کرده است. منطقه پارلمان تبدیل به صحنه جنگ مردم و نیروهای نظامی شده است.
به‌گزارش العربیه صرف ساختمان وزارت خارجه لبنان و اعلام «این‌جا پایتخت انقلاب است» ساختمان وزارت خارجه لبنان به تصرف تظاهرکنندگان درآمده و پرچم قرمز «این‌جا پایتخت انقلاب است» در ورودی آن نصب شده است. هم‌چنین تصاویر تلویزیون‌های لبنان نشان می‌دهد که تصرف‌کنندگان وزارت خارجه، تصاویر میشل عون را به زیر کشیده و آتش زدند.
بهرام رحمانی
